مفاهيم مختلف سكولاريسم: 1- افول دين 2- همنوايي با اين دنيا 3- رهايي جامعه از قيد دين 4 - جابجايي باورها و نهاد هاي ديني 5- تقدس زدايي از عالم 6- حركت از جامعه اي مقدس به جامعه اي سكولار
عوامل ظهور و رشد سكولاريسم در غرب (عوامل دروني):
الف) دسترسي مسيحيت به وحي الهي: اين اولين و مهمترين علت ظهور انديشه سكولاريسم در فرهنگ غرب مي باشد. عهدين (تورات و انجيل) روايت رفتار حضرت موسي و عيسي و نقل حوادث روزگار آنان يا پيشينيان مي باشند. تورات و انجيل هاي 4 گانه موجود، متون وحياني نيستند و به عبارتي فقدان متن وحياني دست نخورده سبب پيدايش باورهاي نادرست و رواج عقايد خرافه آميزي مانند عقيده به تثليث، گناه جيلي، فدا و … شد و د ر نتيجه باعث غير عقلاني جلوه گر شدن عقايد ديني شده است.
ب) نارسايي متون ديني مسيحيت (اناجيل اربعه): يكي ديگر از مهمترين عوامل ظهور انديشه سكولاريسم در فرهنگ غربي را مي توان خود كتاب مقدس مسيحيان دانست زيرا در اين كتاب مطالب و شواهد فراواني وجود دارد كه بر تفكيك دين از حكومت صحه مي گذارد.
ج) فقر كلام و الهيات مسيحي: يكي ديگر از اين عوامل الهياتن و عقايد خشك كليسا بود. آباي كليسا با تمسك به ظواهر آيات انجيل از مسحيت قرائتي ارائه نمودند كه با عقل و علم سازگار نبود و اين خود زمينه نقد مسحيت را براي ملحدان به وجود آورد به عنوان نمونه مي توان به گناه جيلي و مسئله فدا، تثليث، عصمت پاپ اشاره كرد.
منظور از گناه فطزی و مسأله فدا این است که کلیسا بر این باور بود که گناه و خطای حضرت آدم در بهشت به فرزندان او نیز منتقل شده است. از این رو تمامی نسل او بالفطره گناهکار به حساب می آیند و رهایی از گناه فطری با اعمال نیک و عبادات حاصل نمی شود لذا حضرت عیسی با فدا کردن خود کفاره گناهان شده است. در کتاب “رومیان” می خوانیم :هیچ انسانی در نظر خدا با انجام احکام شریعت نیک شمرده نمیشود. کار شریعت این است که انسان ، گناه را بشناسد.(کتاب رومیان، فصل ۳، شماره ۲۰)
(کتاب سال تبلیغ، سید کریم آقایی، چاپ اسرا)