معاونت پژوهش مدرسه علمیه کوثر تویسرکان

کارگاه غدیر پژوهی در تاریخ 15الی 17مهرماه در مدرسه علمیه کوثر تویسرکان وبا حضور طلاب خواهر وبرادر ،بسیجیان،دبیران آموزش وپرورش وبا حضور اساتید حوزه ودانشگاه برگزار شد ؛
با توجه به ضرورت بررسی مباحث غدیری وبررسی شبهات ومسائل پیرامون آنوبا هدف تربیت طلاب ومحققین کارآمد در عرصه غدیر پژوهی وروش شناسی پاسخ به شبهات پیرامون غدیر،معاونت پژوهش مدرسه با همکاری ستاد غدیر استان اقدام به برگزاری یک دوره کارگاهی غدیر پژوهینمودند .در این کارگاه که به مدت سه روز وباحضور اساتید وپژوهشگران مجرب کشوری وشهرستانی از جمله:آیة الله محمدی"امام جمعه شهر همدان"،حجة الاسلام والمسلمین موحدی"امام جمعه ومؤسس حوزه علمیه تویسرکان"، حجة الاسلام والمسلمین مجید محمدی"محقق وپژوهشگر دینی ،حجة الاسلام والمسلمین علی محمد برنا"استاد حوزه ودانشگاه” ودکتر محمد حسین رجبی دوانی"محقق وپژوهشگر دینی ” برگزار شد ،سرفصل هایی به شرح زیر توسط اساتید پژوهشگر ارائه گردید که اهم مباحث به شرح ذیل می باشد:
1:آشنایی با روایات واحادیث مرتبط با ولایت توسط استاد:آیة الله محمدی
2:معرفی غدیر به عنوان تنها کانال وحدت آفرین در بین فرق اسلامی : استاد موحدی
3:آشنایی با جغرافیای غدیر،واقعه غدیر وخطبه غدیر:استاد رجبی دوانی
4:آشنایی با فرق 4گانه اهل تسنن وفرق ضاله : استاد برنا
5:معرفی آیات ولایت ،شرح وتفسیر وپاسخگویی به شبهات :استاد مجید محمدی
6:آشنایی گام به گام غدیر پژوهان با روش های علمی مناظره در گفتمان دینی : استاد برنا
7:آشنایی با مراحل تدوین حدیث غدیر،معرفی راویان واثبات سندیت وتواترحدیث غدیر:استاد رجبی دوانی
و…..
همچنین دراین دوره کارگاهی، مناظره علمی ،پژوهشی بین دو تن از اساتید دوره برگزار شد که در این جلسه استاد محمدی واستاد برنا با بررسی روایات غدیر، سندیت برخی از آنها را به چالش کشیده وموضوعیت آنها را در مورد غدیر رد کردند که البته این با مخالفت استاد دیگر همراه بود وهمچنین با پاسخ به شبهات وسوالات پیرامون غدیرنظر مشککین وعلمای اهل تسنن را رد کردند.در پایان این کارگاه با در نظر گرفتن مهلت دو ماهه ،طلاب به صورت گروهی ملزم به نوشتن مقاله ای با عنوان یکی از سرفصل های آموزشی مطرح شده در کارگاه باموضوعیت غدیروهمچنین ارسال خلاصه ای از مطالب ارائه شده در کارگاه هستند .

شبكه هاي اجتماعي بنا بر يك تعريف، رسانه هايي براي برقراري تعامل اجتماعي مبتني بر وب هستند و راهي ارزان و قابل دسترس براي انتشار اطلاعات از سوي عموم كاربر. شبكه هاي اجتماعي را فراتر از گونه اي وب سايت مي توان به عنوان رسانه هاي جديدي در نظر گرفت كه در ساختارهاي اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و سياسي تغييراتي ايجاد كرده اند. چالش هايي كه شبكه هاي اجتماعي در سال هاي اخير با آن ها مواجه بوده اند، حوزه هايي فراتر از فضاي مجازي را تحت تأثير قرار داده است. شبكه هاي اجتماعي از سويي به عنوان يكي از گونه هاي رسانه هاي اجتماعي، امكانات تعاملي قابل توجهي براي كاربران اينترنتي فراهم كرده اند و در افزايش مشاركت شهروندان در برخي فرايندها مؤثر بوده اند؛ از سويي، اين شبكه ها با آسيب هاي گسترده اي در حوزه هايي از قبيل: حريم خصوصي، كپي رايت، اعتياد مجازي، سوء استفاده از كودكان، دزدي اطلاعات و هويت و مواردي اين چنيني مواجه بوده اند. اين شبكه ها همچنين عرصه ارتباطات سياسي را نيز متحول كرده اند. اين روزها استفاده از برنامه هاي تلفن همراه همچون وايبر، واتس آپ و … بشدت در جامعه رايج شده و مي توان ادعا كرد كه به يكي از اصلي ترين راه هاي ارتباطي بدل گشته است، اگرچه مي توان از آنها استفاده هاي مفيد و موثر نيز داشت اما پيامدهاي منفي و آسيب هاي آنها نيز اجتناب ناپذير است. ناگفته نماند كه استفاده از اين نرم افزارهادربرخي قشرمذهبي مانيز وجود دارد كه از آن هم نيز استفاده درست و سالم صورت ميگيرد اما وقتي به آنها گفته ميشود ايا همه مانند شما ازاين شبكه هاي ارتباطي درست استفاده ميكنند،جوابشان منفي ميباشدووقتي متوجه ميشوند كه چه سوءاستفادهاو متاسفانه فسادهايي دراين شبكه ها صورت ميگيرد يا وقتي كه متوجه ميشوند پشت پرده اين گونه شبكه ها افرادوكمپانيهاي صهيونيستي ودستگاههاي جاسوسي امريكاو…قرار دارند مراعات بيشتري دراستفاده ازاين شبكه ها نموده يا به طور كل ارتباطشان را قطع مينمايد.البته باآگاهي واطلاع رساني وبصيرت افزايي كه اميدواريم رسانه ملي ومسولين دراين ارتباط اطلاع رساني نمايندكه نقش بسزايي دارند،جامعه و جوانان راميتوان دراستفاده بهينه ودرست ازاين گونه شبكه هاي ارتباطي واكسينه نمودوحتي ميتوان خلاف حركت اب شنا كنيم يعني ماميتوانيم با استفاده ازاين شبكه هاي اجتماعي و… عليه خودشون استفاده كنيم وخلاف اهداف انها(دشمنان)حركت نماييم. پرسشگر گرامي، وايبر يكي از نرم افزارهايي است كه اين روزها به راحتي در اختيار كاربران قرار گرفته و در واقع يكي از عناصري است كه مي توان به وسيله آن به سهولت در دنياي مجازي گام نهاد؛ وايبر يك نرم افزار مالكيتي چندسكويي پيام رسان فوري صدا روي پروتكل اينترنت براي تلفن هاي هوشمند است. علاوه بر پيام رساني متني، كاربران مي توانند به تبادل تصاوير، ويدئو و پيام هاي رسانه اي بپردازند. وايبر روي شبكه هاي نسل سوم شبكه تلفن همراه، پروژه مشاركتي نسل سوم شبكه ي تلفن همراه و واي فاي كار مي كند. براي ثبت نام در اين برنامه، بايد شماره تلفن همراه شخص به آن اعلام شود و توسط يك پيام كوتاه، كد ورود به برنامه به كاربر اعلام مي شود. وايبر با استفاده از دفترچه تلفن موجود در تلفن همراه، ساير افرادي كه نرم افزار فوق را نصب كرده و در دفترچه تلفن قرار دارند را شناسايي كرده و آن ها را در ليست دوستان در نرم افزار فوق قرار مي دهد. «وايبر مديا» شركتي قبرسي است. مدل چرخه ي سرمايه ي شركت نامعلوم است. اين شركت هيچ درآمدي ندارد، اما در سال ۲۰۱۳ اعلام كرد اقدام به فروش شكلك در نرم افزار خود مي كند. نگراني ها در مورد خاستگاه اسرائيلي اين نرم افزار توسط خيلي از وبلاگ نويسان در دنياي عرب مطرح شده بود؛ با اين باور كه احتمال دارد در جاسوسي دخالت داشته باشد. وايبرمحصولي جاسوسي وايبر اپليكيشني است كه امكان تماس محلي و بين المللي و نيز اس ام اس رايگان را در هر جا كه باشيد، فراهم مي كند و براي كم كردن هزينه هاي مخابرات به كمك شما مي آيد تا از شر قبض هاي سرسام آور خلاص شويد. اگر شخصي كه مي خواهيد با او تماس بگيريد، وايبر را روي گوشي خود نصب كرده باشد، مي توانيد به راحتي با او تماس گرفته و رايگان با او صحبت كنيد. وايبر در بدو تولد آن چنان محبوب شد كه توانست به صدر جدول اپ هاي اپ استور و گوگل پلي برسد و در ايران هم جايگاه ويژه اي دارد، به طوري كه در فروشگاه بازار، بعد از اپليكيشن chatON سامسونگ، در رده دوم محبوب ترين اپليكيشن هاي پيام رسان قرار دارد. وايبر يك نرم افزار مالكيتي چندسكويي از گونه پيام رسان فوري و VoIP براي تلفن هوشمند است كه در سال ۲۰۱۰ به دست شركت Viber Media ساخته شده است. وايبر بر روي آندروييد، آيفون، ويندوز فون و .. نصب مي شود و هنگام استفاده از آن، تماس تلفني شما به هر كاربر وايبر ديگر آزاد است و كيفيت صدا خيلي بهتر از تماس هاي عادي (GSM) مي باشد. شما مي توانيد با هر كاربر وايبر، در هر نقطه از جهان و به صورت كاملاً رايگان تماس برقرار كنيد. همه ويژگي هاي وايبر ۱۰۰ درصد رايگان و انجام هر گونه كار اضافي در برنامه نياز به خريد ندارد. برنامه هايي كه امكان تماس اينترنتي را فراهم مي كنند، كم نيستند ولي كيفيت صداي وايبر بسيار مطلوب است و كاربران رضايت زيادي از آن دارند‪.‬ يكي از نكات بسيار جالب اين برنامه اين است كه شما نياز به ساختن حساب كاربري نداريد و برنامه با همان شماره تلفن شما كار مي كند، يعني براي برقراري ارتباط تنها كافيست شماره فرد مورد نظرتان را در داخل محيط وايبر بگيريد. ‬‬‬‬ از معدود ضعف هاي اين اپليكيشن شايد به عدم پشتيباني از تماس ويديويي بتوان اشاره كرد كه بايد اميدوار بود تا در نسخه هاي بعدي به آن اضافه شود. ويژگي ها: بدون هزينه هاي پنهان بدون هزينه هاي بين المللي كاملاً رايگان و بدون آگهي بدون نام كاربري، كلمه عبور و يا ثبت نام بدون احتياج به ساخت مجدد ليست دوستان اعلام تماس ناموفق كيفيت خوب صدا موسس وايبر كيست؟ وايبر مديا شركتي قبرسي است كه در بلاروس و رژيم صهيونيستي مراكزي براي توسعه دارد. اين شركت را تالمون ماركو، كارآفرين اسرائيلي – آمريكايي، دانش آموخته علوم كامپيوتر دانشگاه تل آويو و عضو سابق نيروهاي دفاعي اسرائيل تاسيس كرده است. تالمون ماركو به مدت چهار سال در ارتش رژيم غاصب سابقه خدمت دارد و همچنين به عنوان مدير اجرايي بخش اطلاعات در هسته مركزي ارتش فعاليت داشته است. وي در زمينه توليد جاسوس افزارها، ويروس هاي دانلود كننده اطلاعات و برنامه هاي هك، سابقه درخشاني را در كارنامه نيروهاي دفاعي اسرائيل براي خودش به ثبت رسانيده است. درآمد وايبر از كجاست؟ كاربران وايبر در ۷ مه ۲۰۱۳ به ۲۰۰ ميليون كاربر رسيد و جالب تر اينكه كاربران در روز حدود 10 ميليون مكالمه با ميانگين 2 ميليارد دقيقه انجام مي دهند و بيش از 6 ميليارد پيامك در ماه ارسال مي كنند كه در نوع خودش جالب توجه است، با اين حال مدل چرخه سرمايه اين شركت نامعلوم بوده و تبليغات يا هيچ منبع درآمدي ندارد! حال سوالي كه فكر هركسي را به خود مشغول مي كند اين است كه وايبر با چه هدفي، به صورت كاملا رايگان و كيفيت مطلوب در تمامي نقاط مختلف جهان عرضه شده است؟! پرسشگر محترم،” هدف شركت صهيونيستي از راه اندازي وايبر رايگان سودآوري يا آگهي نيست، بلكه جاسوسي از كاربران است. ” نكته حائز اهميت در باب وايبر، ارسال عكس است. چندي پس از استفاده از اين برنامه ” هدف شركت صهيونيستي از راه اندازي وايبر رايگان سودآوري يا آگهي نيست، بلكه جاسوسي از كاربران است. “در ميان كاربران و از جمله كاربران ايراني گزارش هايي منتشر شد مبني بر اينكه عكس هايي غير از آنچه كه به انتخاب خود براي كسي مي فرستند، ارسال مي شود. اين خطا بدين گونه است كه فرضاً عكس X را انتخاب مي كنيد و مي فرستيد و پيش نمايش كوچك آن هم درست است و همان عكس انتخابي شماست اما وقتي روي آن كليك مي كنيد عكس Y (عكس ديگري از گالري شما) نمايش داده مي شود و همين اتفاق براي كسي كه عكس را براي او مي فرستيد، هم مي افتد؛ يعني او روي عكس كه كليك كند، عكس Y را مي بيند نه X ! وايبر، لانه جاسوسي است اگر فكر مي كنيد كه وايبر يك اپليكيشن معمولي و همچون ديگر برنامه هاي اين رده است، سخت در اشتباه هستيد. چرا كه تعداد كاربران اين شركت در نوامبر سال ۲۰۱۳ به ۱۷۵ ميليون نفر رسيد. كاربران اين شركت در سپتامبر سال ۲۰۱۲ صد ميليون نفر و در دسامبر ۲۰۱۲ صد و چهل ميليون نفر بود. كاربران در روز حدود ۱۰ ميليون مكالمه با ميانگين ۲ ميليارد دقيقه انجام مي دهند و بيش از ۶ ميليارد پيامك در هر ماه به ديگر كاربران وايبر ارسال مي كنند. در ميان اين افزايش محبوبيت، رازهايي هم از آن فاش شد؛ رازهايي كه گويا پرده از يك جاسوسي برمي دارد. جاسوسي در لغت به معنا كسب اطلاعات سري به صورت مخفيانه است. اين درحالي است كه به هنگام نصب اين اپليكشين، فرمي نمايش داده مي شود كه تنها در صورت موافقت با آن مي توانيد كاربر وايبر شويد. اين شركت در فرم عضويت نوشته است: نرم افزار وايبر فايل صوتي مفصلي از مكالمه هر تماسي از همه تلفن ها و شبكه ها بدست مي آورد تا درك بهتري از عملكرد شبكه و جزئيات آن از نظر تعداد مكالمه هاي كاربران و مكان هاي تماس و زمان مكالمه ها و نوع شبكه استفاده شده، داشته باشد. اين شركت اين اقدام را اينگونه توجيه كرده است كه به دنبال اطلاع از هر مشكل فني و بهبود خدمات يا دلايل امنيتي عمومي است ولي اين شركت فايل مكالمه هاي ضبط شده را به مدت ۳۰ ماه نگه مي دارد. افزون بر اين فرم عضويت پس از نصب وايبر بر روي گوشي خود بايد شماره موبايل تان را تاييد كنيد، فرآيند تاييد شماره موبايل توسط وايبر از طريق ارسال SMS به شماره شما انجام مي شود و اينجاست كه وايبر از سرويس هاي ما استفاده مي كند! اگرچه مي توان از آنها استفاده هاي مفيد و موثر نيز داشت اما پيامدهاي منفي و آسيب هاي آنها نيز اجتناب ناپذير است. ناگفته نماند كه استفاده از اين نرم افزارهادربرخي قشرمذهبي مانيز وجود دارد كه از آن هم نيز استفاده درست و سالم صورت ميگيرداما وقتي به آنها گفته ميشود ايا همه مانند شما ازاين شبكه هاي ارتباطي درست استفاده ميكنند،جوابشان منفي ميباشدووقتي متوجه ميشوند كه چه سوءاستفادهاو متاسفانه فسادهايي دراين شبكه ها صورت ميگيرد يا وقتي كه متوجه ميشوند پشت پرده اين گونه شبكه ها افرادوكمپانيهاي صهيونيستي ودستگاههاي جاسوسي امريكاو…قرار دارند مراعات بيشتري دراستفاده ازاين شبكه ها نموده يا به طور كل ارتباطشان را قطع مينمايد.البته باآگاهي واطلاع رساني وبصيرت افزايي كه اميدواريم رسانه ملي ومسولين دراين ارتباط اطلاع رساني نمايندكه نقش بسزايي دارند،جامعه و جوانان راميتوان دراستفاده بهينه ودرست ازاين گونه شبكه هاي ارتباطي واكسينه نمودوحتي ميتوان خلاف حركت اب شنا كنيم يعني ماميتوانيم با استفاده ازاين شبكه هاي اجتماعي و… عليه خودشون استفاده كنيم وخلاف اهداف انها(دشمنان)حركت نماييم. نقش پليس و نهادهاي قانوني و قضايي در فضاي مجازي: فضاي مجازي امروزه فراگيري اينترنت و فن آوري هاي جديد ارتباطي و اطلاعاتي، موجب ظهور فضاي مجازي در كنار جهان واقعي شده كه اين امر، معادلات و الگوهاي ارتباطات سنتي، توليد، انتقال و مصرف اطلاعات را به هم زده و موجب تغيير در آن شده است. چنين فضايي كه به عنوان واقعيت مجازي يك پارچه، درنظر گرفته مي شود، از ويژگي هايي چون بي مكاني، فرا زمان بودن، صنعتي بودن محض، عدم محدوديت به قوانين مدني متكي بر دولت- ملت ها، از معرفت شناسي تغيير شكل يافته پسامدرن برخوردار بودن، قابل دسترسي بودن همزمان، روي فضا بودن و برخورداري از فضاهاي فرهنگي، اعتقادي، اقتصادي، سياسي و نيز آزادي از هويت بدني و جنسي جديد برخوردار است. (Myers 2000) شبكه هاي اجتماعي مجازي، امروزه نقش بسيار مهمي در خلق اين فضاي مجازي دارند. از خلال همين واقعيت هاي مجازي است كه آسيب هاي رواني و سياسي بسيار گسترده اي را مي توانند براي يك جامعه به وجود آورند همانطور كه مي دانيد امروزه دنياي رايانه، هويت يابي و هويت جويي نسل جوان و نوجوان را در ابعاد فكري و اخلاقي تحت تأثير قرار داده، تا جايي كه آسيب هاي اجتماعي رابطه اي تنگاتنگ با مقوله ي فن آوري اطلاعات، انفجار اطلاعات و جهاني شدن پيدا كرده است. رايانه موجب بروز پديده اي جديد با عنوان اعتيادهاي نو و مدرن شده و بدين وسيله سبب افزايش آسيب هاي اجتماعي گرديده است با ورود اينترنت و رايانه به درون خانواده ها، بين والدين و فرزندان جدايي فكري، عاطفي و فيزيكي رخ مي دهد. نتيجه ي تحقيقات نشان مي دهد كه درصد بالايي از نوجوانان و جوانان از اينترنت براي فعاليت هاي بيهوده اي نظير: دوست يابي، بازي و صحبت با يك ديگر استفاده مي كنند. محيط جذاب و به ظاهر صميمانه ي سايت هاي اينترنتي سبب مي شود كه كاربر بدون آن كه گذر زمان را حس كند در آن ها فعاليت داشته باشد. از سوي ديگر با توجّه به تصويب قانون جرايم رايانه اي در مجلس شوراي اسلامي و لزوم تعيين ضابط قضايي براي اين قانون و نيز مصوّبات كميسيون افتاي دولت جمهوري اسلامي ايران مبني بر تشكيل پليس فضاي توليد و تبادل اطّلاعات، اين پليس در بهمن ماه سال 1389 به دستور سردار فرماندهي محترم نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران، تشكيل گرديد. اهداف تشكيل پليس فضاي توليد و تبادل اطّلاعات تأمين امنيت فضاي توليد و تبادل اطّلاعات كشور، صيانت از هويّت ديني، ملّي و ارزش هاي انساني جامعه در فتا، حفظ حريم خصوصي و آزادي هاي مشروع، صيانت از منافع، اسرار و اقتدار ملّي در فضاي توليد و تبادل اطّلاعات، حفظ زيرساخت هاي حياتي كشور در مقابل حملات الكترونيك و اعتماد و آسودگي خاطر آحاد شهروندان جامعه براي انجام تمامي امور قانوني از جمله فعّاليت هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي به منظور صيانت از حاكميت و اقتدار ملّي از جمله اهداف تشكيل پليس فتاست. ماهيت پليس فضاي توليد و تبادل اطّلاعات ماهيت اصلي پليس فتا، عملياتي است به اين معنا كه به صورت كاملاً تخصّصي و از طريق تجهيز به منابع ارزشمند نيروي انساني، دانشي و تجهيزاتي با توان عملياتي خوب، نسبت به تأمين امنيت فضاي توليد و تبادل اطّلاعات با رويكرد مقابله با جرايم از طريق پيش بيني، پيش گيري و كشف جرم اقدام مي نمايد. وظايف و مأموريت هاي فضاي توليد و تبادل اطّلاعات ايجاد امنيت و كاهش مخاطرات براي فعّاليّت هاي علمي، اقتصادي، اجتماعي در جامعه ي اطّلاعاتي، حفاظت و صيانت از هويت ديني و ملّي، مراقبت و پايش از فضاي توليد و تبادل اطّلاعات براي پيش گيري از تبديل شدن اين فضا به بستري براي انجام هماهنگي ها و عمليات براي انجام و تحقّق فعّاليّت هاي غيرقانوني و ممانعت از تعرّض به ارزش ها و هنجارهاي جامعه در فتا از جمله ي وظايف و مأموريت هاي پليس فضاي توليد و تبادل اطّلاعات ناجاست. ويژگي هاي پليس فضاي توليد و تبادل اطّلاعات پليس فضاي توليد و تبادل اطّلاعات ناجا داراي ويژگي هاي ممتاز و برجسته اي به شرح ذيل است. ويژگي هايي كه نويدبخش امنيت و آرامش براي مردم در فضاي مجازي جمهوري اسلامي ايران است. گزارش تخلفات اينترنتي: اين بخش براي معرفي تارنماهاي داراي محتواي مجرمانه از سوي مردم در نظر گرفته شده است. كاربران ارجمند مي توانند بر اساس بندهاي 5 گانه زير، تارنماهاي متخلف را براي پيگيري و برخورد قضايي معرفي نمايند. محتواي موجود در تارنماي متخلف بر اساس مصاديق محتواي مجرمانه: بند الف: محتواي عليه عفت و اخلاق عمومي 1- توليد، انتشار، معامله و…آثار و مطالب مستهجن و مبتذل اعم از صوتي، تصويري و نوشتاري، واقعي يا غيرواقعي و در قالبهاي مختلف (فيلم، عكس، كارتون، بازي آنلاين، بازي رايانه اي، كاريكاتور و…) مستهجن: بيانگر برهنگي كامل زن يا مرد يا اندام تناسلي، آميزش يا عمل جنسي. مبتذل: محتويات داراي تصاوير محرك جنسي. 2- تبليغ و فروش محصولات جنسي نامشروع و غيرمجاز. بند ب: محتواي عليه مقدسات اسلامي 1- اهانت به دين مبين اسلام و اصول آن، توهين به چهارده معصوم عليهم السلام و تعدّي به ساحت پيامبران الهي عليهم السلام. 2- اهانت به حضرت امام خميني عليه الرحمه، رهبر معظم انقلاب دام ظله، مراجع مسلّم تقليد و تحريف نظرات ايشان. 3- تبليغ نحله ها و فرقه هاي انحرافي (نظير بهائيت، صوفيه، شيطان پرستي و …) و عرفان هاي كاذب و نوظهور. 4- ترويج خرافات در قالب هايي همانند جادوگري، رمّالي، كف بيني، احضار روح و… بند ج: محتواي عليه امنيت و آسايش عمومي 1- راه اندازي و تشكيل گروه در فضاي سايبر و تهديد به اقدامات راديكال و تروريستي و تبليغ عليه نظام. 2- طرح مسائل قومي ــ نژادي در جهت ايجاد شكاف بين قوميت ها و تلاش براي برهم زدن نظم و امنيت ملي. 3- انتشار و فاش كردن اسرار و اسناد نهادهاي رسمي (اعم از نظامي و غيرنظامي). بند د: محتواي عليه مقامات و نهادهاي دولتي و عمومي 1- نشر اكاذيب عليه مقامات رسمي و غيررسمي (صريح يا غيرصريح) و وارد كردن لطمه به اساس و كيان جمهوري اسلامي. 2- اهانت و افترا به نهادها و سازمان هاي حكومتي و عمومي بند ه: محتوايي كه براي ارتكاب جرايم رايانه اي و ساير جرايم به كار مي رود 1- تحريك، تشويق افراد به استفاده از مواد مخدر، روان گردان ها، خودكشي و اعمال خشونت آميز. 2- تبليغ براي انجام فعاليت هاي اقتصادي مجرمانه نظير تأسيس و ترويج شركت هاي هرمي. 3- انتشار و ارسال ويروس، فيلترشكن و آموزش روش هاي دور زدن فيلترينگ. 4- بازانتشار يا لينك (ارتباط) دادن به پايگاه هاي اينترنتي (اعم از وبلاگ و سايت) مسدود شده (داخلي و بين المللي). 5- آموزش دسترسي و شنود غيرمجاز، جاسوسي، اخلال در سيستم هاي رايانه اي. درموردبرخورد با بيحجابي عرض نماييم كه در مورد برخورد با بي حجابي سخنگوي قوه قضائيه، محسني اژه اي در خردادماه1393 گفت: كساني كه فرهنگ ابتذال را ترويج مي دهند و در كشور اسلامي بر خلاف قانون و شرع و برخلاف خواسته ملت مسلمان بي عفتي، بي اخلاقي و بي حجابي را ترويج و دامن مي زنند بدانند كه مردم و قانون اجازه چنين كاري را به آن ها نمي دهد. وي با بيان اين كه مواردي از كشف حجابهاي باندي بوده است كه از طريق سيستمهاي اطلاعاتي، امنيتي و انتظامي اعلام شده است،گفت: ما از نيروي انتظامي كه با جرائم مشهود برخورد مي كند تشكر مي كنيم و مصرانه مي خواهيم افراد معدودي كه فضاي جامعه اسلامي را به هم مي زنند و به خصوص آنهايي كه به صورت باندي و گروهي با برنامه ريزي اقدام به اين گونه كارهاي خلاف مي كنند حتما شناسايي كند؛ حتي اگر نياز بود از سيستم اطلاعاتي كمك بگيرد و اين باند ها را به دستگاه قضايي معرفي كند. هم چنين دستگاه قضايي از اقدامات درست نيروي انتظامي حمايت مي كند و به دادستان توصيه شده از ضابطين بخواهند با اين باند ها برخورد كنند. نظر برخي از مراجع تقليد در مورد استفاده از شبكه هاي مجازي : نظر برخي از مراجع تقليد در مورد استفاده از شبكه هاي اجتماعي مانند واتساپ و وايبر .فيس بوك و… نظر آيات عظام: مقام معظم رهبري: به طور كلي استفاده از شبكه هاى اجتماعى و مانند آن اگر مستلزم مفسده (مانند ترويج فساد، نشر اكاذيب و مطالب باطل) بوده و يا خوف ارتكاب گناه باشد و يا موجب تقويت دشمنان اسلام و مسلمين شود، جايز نيست و الا مانعى ندارد. (اين استفتاء براي سوالي در مورد فيسبوك است ولي بطور كلي براي همه شبكه هاي اجتماعي است.) مكارم شيرازي: چنانچه اين موارد برخلاف قوانين و مقررات باشد و مفسده داشته باشد جايز نيست. البته جرم بودن استفاده از فيلترشكن خود محل سوال است و نظر مخالفي هم در مورد آن وجود دارد كه بيان مي كند در فهرست عناوين مجرمانه انتشار فيلترشكن ها و آموزش روش هاي عبور از سامانه هاي فيلترينگ جرم است و نه استفاده از فيلترشكن. صافي گلپايگاني: به طور كلي استفاده از فضاهاي مجازي براي جهات مشروع و صحيح كه موجب فساد عقيده و اخلاق نشود بلكه بتوان از آن در جهت تبليغ و ترويج معارف ديني استفاده كرد مانعي ندارد، بلكه مطلوب است، اما رفتن در سايت هايي كه باعث سست شدن عقيده و فساد اخلاق و يا ترويج باطل باشد، حرام است. مؤمنين بايد در چنين فضاهايي كه افراد با اهداف متعددي فعاليت مي كنند و انديشه هاي گمراه كننده خود را تبليغ و ترويج مي نمايند، با همين وسائل و همين فضا، به شبهات آن ها پاسخ دهند و احكام اسلام و معارف اهل بيت عليهم السلام را به همگان، ابلاغ كنند و در اين خصوص از علماء اعلام و اهل تخصص در كلام كمك بگيرند. همچنين استفتايي از آيت الله سيستاني منتشر شده كه فقط در مورد مسائلي در استفاده از اين سايت ها است: ارتباط زن و مرد نامحرم از راه ارسال ﭘيام هاي نوشتاري و يا ﮔفتاري جايز نيست مگر به همان مقدار كه به طور مستقيم جايز است. و شايسته نيست زن طوري رفتار كند كه شك و شبهه شوهر را برانگيزد و همچنين است حكم فرزندان نسبت به پدر و مادر، بلكه در بعضي از موارد اين كار حرام است، مانند اين كه رفتار زن به طوري شبهه انگيز باشد كه از نظر عقلا با رعايت حقوق شوهر، منافات داشته باشد يا رفتار فرزند موجب اذيت پدر و يا مادر از جهت شفقت و دلسوزي براي فرزند باشد. راهكارهاي مقابله با تهاجم فرهنگي در فضاي مجازي: 1. حفظ و تعميق ارزش هاي اسلامي و ملّي از طريق فرآيند صحيح جامعه پذيري و عوامل آن؛ (مانند خانواده، مدرسه، رسانه ها و….) و نيز كسب آگاهي نسل جوان از تمدنّ اسلامي و دستاوردهاي مادي و معنوي عظيم انقلاب اسلامي. 2. تلاش براي تحقق ارزش هاي معنوي، اخلاقي و رفتاري در سطح جامعه از طريق تبليغ و مقابله با هجمه هاي فرهنگي در سطح فضاي مجازي با كمك و بهره گيري از متخصصين در زمينه مسائل فرهنگي از جمله روحانيون و… 3. بي تفاوت نبودن در مورد مسائل انحرافي جامعه اسلامي. 4. احياي فريضه مهم امر به معروف و نهي از منكر و نيز آشنايي كامل با شرايط آن كه يكي از اركان اساسي اسلام و ضامن حفظ و بقاي فرايض و ارزش هاي الهي است. 5. ايجاد باور عميق، ريشه دار، عقلاني و مبتني بر نظام ارزشي اسلام در مديران جامعه؛ يعني، كساني كه در دستگاه هاي رسمي قانوني، به ويژه فرهنگي، نقش ايفا مي كنند. 6. تلاش و تدبير جدي و گسترده براي تثبيت نظام ارزشي مطلوب در بخش هاي مختلف جامعه (اعم از سياسي، اقتصادي، فرهنگي و…). 7. تبلور و تجلّي اين نظام ارزشي در رفتار حقيقي و حقوقي مديران ساختار كلان كشور و برنامه هاي اجرايي. براي مصون ماندن از تهاجم فرهنگي بيگانگان و گريز از الگوها و گرايش هاي غربي در دو جهاد عمده بايد كوشيد: جهاد علمي و عملي. در جهاد علمي، شخص بايد معرفت خويش را نسبت به ارزش ها و هنجارهاي ديني پيوسته روزافزون سازد تا نيك را از بد، و سره را از ناسره، به خوبي بازشناسد و با شعور و آگاهي در مسير نيكي ها گام بردارد. جهاد عملي به دو بخش تقسيم مي شود: فردي و اجتماعي. جهاد عملي فردي حركتي دائمي و خستگي ناپذير در برابر هواها و خواسته هاي نفساني است. اين جهاد، عزمي استوار و مراقبتي دائمي مي طلبد و بدون ارتباط پيوسته با خدا و جديتّ در مخالفت با شيطان نفس، نمي توان از آن سرافراز بيرون آمد. در اين مسير، شخص بايد نخست به انجام واجبات و ترك محرمات همت گمارد. اما جهاد عملي اجتماعي، كوششي جمعي است در جهت تغيير و اصلاح جامعه و مبارزه با آلودگي ها و انحرافات، و بسط علم، اخلاق، معنويت، فضيلت و تقوا در جامعه. اين مهم نيز مستلزم برنامه ريزي دقيق و مشورت و همگامي با صاحب نظران و ديگر دوستان همراه و هم رأي است. مهمترين راهكارهاي مبارزه با تهاجم فرهنگي در فضاي مجازي در جبهه فردي. 1- اگر در زندگي كسانيكه گرفتار اينگونه تغييرات شده اند توجه كنيم مي بينيم كه عاملي بنام شناخت نسبت به دين را كم دارند لذا سعي كنيم اسلام را بهتر بشناسيم ، رابطه خود را با خدا مستحكمتر نماييم ، مطالعات خود را در زمينه معارف اسلامي افزايش دهيم ، اعتقادات توحيدي خود را تقويت نماييم و شك و شبهات خود را با مراجعه به عالمان ديني برطرف نماييم قران شريف مي فرمايد : (عليكم انفسكم لايضركم من ضل اذااهتديتم)(سوره مائده ، آيه105)، هنگامي كه شما هدايت شديد(يعني فرهنگ ديني در شما تقويت شد) گمراهي گمراهان نميتواند به شما ضرر رساند پس در درجه اول وظيفه ما اين است كه شناخت خود را بالا برده و ايمان واعتقاد خود را تقويت نماييم چرا كه قرآن به صراحت بيان مي دارد در صورتي كه مومنين دين خود را تقويت كنند تبليغات گمراهان به هيچ وجه نمي تواند روي انان اثر گذارد . 3- معمولا كسانيكه به سادگي خود را به شكل گروهها و فرقه ها در مي آورند و به راحتي تحت تاثير فرهنگ بيگانه قرار مي گيرند در مباحث مهمي مانند هويت و اعتماد به نفس دچار ضعف هستند.لذا براي رهايي از اين مدگرايي و تغييرات بايد براي خود يك هويت مستقل و اسلامي ترسيم نموده و جهت نهادينه نمودن آن از علما و مشاورين در اين امر استفاده نمود.و در برنامه خود راهكارهاي حفظ و تقويت اعتماد به نفس را قرار داده تا بتواند خود براي خود تصميم بگيرند نه اينكه ديگران براي شكل لباس و طرز مو و … او تصميم بگيرند. 3- توجه به نماز ومسجد ،از انجا كه نمازنقش بسيار مهمي در دوري انسان از فساد وتباهي دارد ميتواند يكي از راههاي مقابله با تهاجم فرهنگي به حساب ايد. قطعا اگر جوان با مساجد ونماز انس بگيرند ولذت ارتباط با خداوند را درك كنند هيچگاه حاضر نمي شوند خود را با تغيير لباس و مدهاي گوناگون به شكل ديگران درآورند. 4-برنامه ريزي براي شركت در جلسات مذهبي مانند مساجد ، جلسات انس با قران وجلسات ذكر اهل بيت (ع) زيرا اين گونه مجالس و ارتباط روحي با اهل بيت مي توانند افراد را در برابر بسياري از آسيبهاي اجتماعي مصون نمايند. 5- قرار دادن مطالعه كتاب در اين زمينه در برنامه مطالعاتي خود.در انتها به اين منابع اشاره مي نماييم.با اين روش مي توان محتواي پوچ فرهنگ غربي براي زندگي مورد تحليل و باز شناسي قرار گرفته و كمتر تحت تاثير آن قرار گرفت. اين راهكار همان جهاد علمي است.يعني شخص بايد معرفت خويش را نسبت به ارزش ها و هنجارهاي ديني پيوسته روزافزون سازد تا نيك را از بد، و سره را از ناسره، به خوبي بازشناسد و با شعور و آگاهي در مسير نيكي ها گام بردارد. در پايان مي توانيد از كتابهايي كه معرفي مي شود استفاده كنيد اميدواريم سودمند واقع شود: 1

محقق:

مریم ترکاشوند

فروردین93

مقدمه:
روزگاری نه چندان دور،‌شعارهایی در سطح شهر و گاهاً از زبان برخی از جامعه شناسان و مسئولین برخی از ارگان ها به گوش می رسید که: ” فرزند کمتر، ‌زندگی بهتر ” اما هیچ کس فکر نمی کرد که این شعار در فاز عمل، آن هم کارشناسی نشده و بنابر هیچ یک از اصول منطبق با نیازهای مردم شناسی، جامعه شناسی و فرهنگی کشور، چه نتایجی را در بر خواهد داشت.
تغييرات در شيوه زندگي، ماشيني شدن جوامع و مشكلات اقتصادي سبب افزايش تعداد خانواده هاي تك فرزند و كاهش نرخ رشد جمعيت و به دنبال آن دغدغه و نگراني والدين از نحوه رشد كودك و كارشناسان حوزه علوم اجتماعي از تبعات ناشي از تحولات جمعيتي در جامعه است.
امروزه با بالا رفتن سن ازدواج، رواج «تک فرزندی» در کشور را نیز شاهد هستیم و آمارها نیز حاکی از افزایش خانواده های دارای یک فرزند است. بیشتر افراد بعد از اتمام تحصیلات تکمیلی و در واپسین سال های جوانی ازدواج می کنند و پس از سپری کردن دوران عقد و بعد از تولد اولین فرزند؛ بنا به دلایلی از جمله نداشتن وقت برای تربیت فرزند و … به داشتن یک فرزند قناعت می کنند.از سویی دیگر،‌ رونق زندگی ماشینی، وضعیت سخت اقتصادی زوج های جوان، ‌اشتغال زنان در خارج از خانه، ‌ادامه تحصیل بانوان در مقاطع بالای تحصیلی و اشرافیت طلبی!! … دلایلی مضاعف بر آن شد تا زوج های جوان به داشتن تنها یک فرزند در زندگی خود بسنده کنند.
در عصر ماشيني امروز، اشتغال والدين، افزايش هزينه ها و تبليغاتي كه به منظور ترويج سياست تك فرزندي انجام مي گيرد، از مهم ترين عوامل كاهش ميزان زادوولد و تمايل زوجين براي داشتن يك فرزند بوده و پيش بيني مي شود در سال هاي آتي افراد در جوامع مختلف قادر به درك عاطفي مفاهيم واژگاني مانند عمو، خاله، عمه و دايي نباشند.
آمارها نشان مي دهند، بيش از 20 تا 25 درصد از زنان 40 تا 45 ساله در دنياي امروز، يك فرزند دارند و اين آمار خبر از افزايش چشمگير خانواده هايتك فرزند در مقايسه با گذشته مي دهد.
کارشناسان اجتماعی از دو منظر پدیده «تک فرزندی» را بررسی می کنند.
1) تک فرزند بودن چه تاثیرات سوئی می تواند در شخصیت کودک داشته باشد حال آن که برخی والدین به اشتباه تصور می کنند، در صورت داشتن تنها یک فرزند می توانند آینده بهتری را برای او ترسیم کنند.
2) به هم خوردن ساختار جمعیتی کشور در سال های آینده است.تا جایی که با کاهش باروری به 8/1درصد و نرخ رشد جمعیت به 4/1 درصد از سال گذشته، کشور را وارد جمعیت میانسالی کرده است. بطوری که 3/7 درصد جامعه را جمعیت سالمند بالای 60 سال تشکیل می دهند و تا 40 سال آینده 21 درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل خواهند داد.اتفاقی که می تواند در چند دهه ی آینده برای کشور معضلاتی جهت تأمین نیروی انسانی جوان، هزینه های هنگفت درمانی و… در بر داشته باشد.
عوامل پدیده تک فرزندی در ایران:
پدیده تک فرزندی در کشور ما معلول عواملی می باشد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1) عوض شدن الگوهای مراقبتی کودکان:به عنوان مثال قبلاً وقتی بچه به دنیا می آمد، والدین به بحث آموزش، تغذیه و درمان او اهمیت نمی دادند، اما الان الگوها عوض شده و آموزش و حتی بزرگ کردن بچه ها سخت شده است.بنابراین خانواده ها به سراغ بچه دوم نمی روند.
2) تبدیل خانواده از گسترده به هسته ای:در قدیم خاله، عمه، خواهر و … همه در یک خانواده زندگی می کردند و این ها در بزرگ شدن بچه به هم کمک می کردند اما تبدیل خانواده به هستهای، سختی بزرگ کردن بچه ها بر دوش پدر و مادر است.
3) اشتغال زنان: در گذشته زنان در بیرون از خانه کار نمی کردند ولی امروزه بیش از نیمی از زنان در بازار کار، فعال ‌اند و نسبت به گذشته، وقت زیادی را در خارج از خانه می ‌گذرانند و وقت کم‌ تری برای تربیت و پرورش کودک در خانه دارند.
4) مهم ترینعامل این است که خانواده ها می خواهند خوب زندگی کنند. یعنی رفاه طلب شده اند، بنابراین کمتر زیر بار بچه داری می روند.
5) هزینه‌ های پرورش کودک، سرسام‌ آور است. تأمین هزینه ‌ی غذا، لباس، مدرسه، پزشکی ‌و… برای بیش‌ تر خانواده‌ ها مشکل‌ ساز شده و خانواده‌ های زیادی در مدیریت زندگی و معیشت روزانه‌ ی خود، وامانده ‌اند.
6) امید به زندگی، بالا رفته و احتمال زنده ‌ماندن کودک، بسیار افزایش یافته است.
7) اعتقاد به اینکه داشتن یک یا چند فرزند مهم نیست؛ مهم این است که چطور فرزند یا فرزندان را تربیت کنیم.
معایب تک فرزندی
1- احساس تنهایی: شما وقتی در جمع بچه ها قرار می گیرید و کسی هم سن و سال خود پیدا نمی کنید احساس تنهایی می کنید بچه ها همین طور هستند، وقتی در جمعی قرار می گیرید که هم سن و سال خود را در آن پیدا نمی کنند خیلی زود خسته می شوند. احساس تنهایی اگر برای بزرگترها قابل تحمل باشد برای بچه ها قابل تحمل نیست. بچه ها برای رها شدن از احساس تنهایی کارهایی انجام می دهند که از نظر تربیتی خطرناک است یکی از آنها رفیق شدن با تلویزیون و بازی های رایانه ای و یا به تعبیر دیگر معتاد شدن به این هاست. آنها در مواجه با مشکلات و تنش های موجود در جامعه ای بزرگ تر از خانواده خود که در آن فرمانروایی می کند؛ ناتوان و آسیب پذیراند. تک فرزند خانواده که اغلب تنهاست در فقدان خواهر و برادری که با او هم صحبت شده تا خود، مشکلات، استعدادها و چالش های پیش رویش را بشناسد در پیدا کردن جایگاه واقعی اش در جامعه دچار مشکل است.

2- لوس شدن: تک فرزندها تمام توجه و محبت مادی و معنوی پدر و مادر را به خود جلب می کنند و همین هم موجب می شود لوس وپر توقع بار بیایند.
3- از دست دادن استقلال شخصیت: بسیاری از افرادی که در خانواده های پر جمعیت بزرگ شده اند انسان های مستقلی هستند که در که در زندگی به دیگران اتکا نمی کنند. آن ها در محیط پر جمعیت خانواده متوجه می شوند هر کسی باید گلیم خود را از آب بیرون بکشد و خانواده تنها در اندازه ی یک زمینه ساز می تواند کمک کارشان باشد؛ از همین رو تمام تلاش خود را به کار می گیرند تا بتوانند با بیشترین استفاده از استعدادها و امکانات، به بالاترین نقاط کمال برسند؛ اما تک فرزندها نسبت به این ها انگیزه ی کمتری برای تلاش دارند؛ زیرا تمام امکانات خانواده در اختیار آن ها قرار دارد. از همین رو به شدت وابسته به خانواده بار آمده و استقلال شخصیت خود را از دست می دهند. در خانواده های تک فرزند تمام محبت والدین روی یک فرزند متمرکز می شود که این باعث می شود بچه شخصیت وابسته ای پیدا کند. این بچه در سنین بزرگ سالی تبدیل به یک موجود متوقّع و زیاده خواه می شود که انتظار دارد همه در خدمت او باشند.
4- ضعف داشتن در به کارگیری قانون زندگی: برخی چه اندازه راحت با مسئله ی چند فرزندی رخورد می کنند؛ به راحتی دعوای بچه ها را دلیل ظلم شدن به بچه ها در خانواده های پر جمعیت به حساب آورده د حکم به تک فرزندی و فاصله ی زیاد میان بچه ها می کنند. ما نمی خواهیم بگوییم هر دعوایی که میان بچه ها رخ می دهد خوب است. اما در کل رقابتی که میان بچه ها در خانواده های پر جمعیت وجود دارد، آموزشی کارگاهی برای یاد گرفتن تعاملات اجتماعی است. بچه ها وقتی با هم دعوا می کنند یاد می گیرند که چگونه حقشان را بگیرند؛ البته همین دعوا های معمولی، ما بزرگ ترها هم وقتی بچه بودیم با برادر و خواهرمان داشتیم؛ اما حالا حوصله مان کم شده و تحمل دعوای بچه های خودمان را نداریم. یکی از حسن های دعواهای طبیعی آن است که بچه ها با خشونت و تندی به صورت طبیعی آشنا شده و وقتی در جامعه با برخورد های خشن مواجه می شوند به این راحتی عقب نمی کشند. این دعوا مثل واکسن است. واکسن، میکرب ضعیف شده ای است که بدن با آن مبارزه می کند تا اگر میکرب حقیقی وارد بدن شد، بتواند به راحتی با آن مبارزه کند. بسیاری از تک فرزند ها در رقابت های اجتماعی به شدت آسیب پذیرتند؛ زیرا آن ها پیش از آن، نه تنها رقابت نکرده اند؛ بلکه همیشه بدون آن که زحمتی بکشند در کانون توجهات بوده اند. كودكان تك فرزند، در خانواده هايي پرورش پيدا مي كنند كه امكان برقراري ارتباط و سبك مهارت هاي زندگي از طريق گروه هاي همسال يا افرادي با اختلاف سني كم، وجود نداشته و كودكان تجربه آشنايي كمتري با مفاهيمي مانند حسادت، رقابت و دوستي پيدا مي كنند. در اكثر
خانواده هاي تك فرزند، روش هاي غلط تربيتي والدين، هوش هيجاني كودك را دستخوش آسيب كرده و حمايت افراطي پدر و مادر باعث كاهش بازدهي و بهره برداري در آينده به رغم قابليت و استعدادهاي فردي بالاي آنها مي شود.
5- اضطراب شدید پدر و مادر: به صورت طبیعی والدینی که تنها یک فرزند دارند، تمام علاقه ی خودشان را به فرزند، در همین یک فرزند خلاصه می کنند. این والدین به هنگام بیماری فرزند به شدت دچار اضطراب می شوند. مرگ یک واقعیت است. ما در جامعه ای زندگی می کنیم که تنها در سوانح رانندگیِ جاده ای روزانه بیش از 50 نفر از دنیا می روند. اگر تک فرزند یک خانواده در سن بیست سالگی از دنیا برود، چه اتفاقی برای والدین می افتد؟ فرض کنید پدر در بیست و هفت سالگی و مادر در بیست سالگی ازدواج کرده اند. این ها پنج سال پس از ازدواج صاحب فرزند می شوند؛ یعنی در هنگام تولد فرزند، پدر سی و دو سال و مادر سی سال دارد. فرزند وقتی به سن بیست سالگی می رسد، پدر پنجاه و دو سال و مادر پنجاه سال دارد. اگر این فرزند بر اثر حادثه ای از دنیا برود، با توجه به این که فرزندی جز این هم ندارند، پدر و مادر باید باقی عمر خود را به تنهایی و بدون هیچ فرزند دیگری طی کنند. ما نمی خواهیم بگوییم داغ فرزند برای کسانی که چند فرزند دارند سبک تر است؛ اما نمی توان این حقیقت را انکار کرد که زندگی پس از مرگ یک فرزند برای خانواده ی تک فرزند بسیار سخت تر از خانواده هایی است که چند فرزند دارند.
6- از بین رفتن نسل عمو و عمه و دایی و خاله: از بین رفتن نسل عمو و عمه و دایی و خاله از خطرات تک فرزندی است. اگر همین طور پیش برویم طبق پیش بینی ها حداکثر تا حدود پنجاه سال دیگر در ایران نسل عمو و عمه و دایی و خاله برچیده خواهد شد. و با برچیده شدننسل عمو و عمه و دایی و خاله،بچه ها بی ریشه و بی هویت می شوند. چون به هر حال یک مقدار زیادی از هویت خود را از فامیل و خانواده کسب می کنند.
7- خلأ عاطفی: رابطه ی عاطفی با برادر و خواهر یک نیاز است. تک فرزند ها به جهت نداشتن چنین رابطه ی عاطفی، مستعدّ مشکلات روحی هستند؛ مثل وابستگی های افراطی به دیگران.
8- اضطراب و فشار در نگه داری والدین: بچه های تک فرزند برای نگه داری پدران و مادرانشان دچار اضطرابند؛ زیرا به هنگام پیری، نگه داری از پدر و مادر به عهده ی تک فرزند است و جمع میان کار و زندگی شخصی با نگه داری پدر و مادر به این راحتی ها نیست.
9- تک فرزندی و نداشتن رقیب:یکی از معایب تک فرزند بودن، تاثیر آن بر مراحل رشد کودک است. این کودکان کسی را ندارند تا با او رقابت یا بازی کنند و یا دعوا کنند. بنابراین دوست و همدمی در منزل ندارند و نمی توانند برخی از احساسات را تجربه کنند و در نتیجه فرصتی را هم برای کنترل و مدیریت این شرایط نخواهند یافت.
بلوغ روحی و روانی مواردی هم چون شناخت خود، میزان واقع بینی و انتخاب موثر را شامل می شود که به راحتی به دست نمی آید و باید با تجربه های سخت و طاقت فرسا توام باشد.اما کودکی که تک فرزند است، کمتر با مشکلات مواجه می شود و در معرض تجربه کردن، شکست، ناکامی و رانده شدن و دیگر تجربیات قرار نمی گیرد و در نتیجه شرایطی را که لازمه بلوغ روحی و روانی است را تجربه نمی کند. اگر والدین مراقبتی افراطی از تک فرزند خود داشته باشند و او را به فردی ضعیف و کم تحمل تبدیل کنند، فرزندشان از آن ها انتظار دارد با او چنین رفتاری داشته باشند که این موضوع ناتوانی او را شدن خواهد بخشید.
10- تک فرزندی و فرزند سالاری:فرزند سالاری تا حدود زیادی حاصل پدیده تک فرزندی است، در چنین خانواده هایی بچه می خواهد حرف و عمل او در خانواده حاکم باشد و این در فرهنگ ما که احترام به بزرگتر را در راس تمام رفتارهای اجتماعی اش میداند، مطلوب نیست و می تواند زمینه ساز بسیاری از آسیب های اجتماعی مانند طلاق، اعتیاد، خودکشی، فرار از خانه و دیگر معضلات شود. بايد توجه داشت حمايت بيش از حد والدين در اين خانواده ها ممكن است باعث متوقع شدن كودك و خواسته هاي نابجاي وي از ديگران شود. احتمال به هم خوردن هرم قدرت در خانواده هاي رايج جامعه امروز، وجود داشته و بطور قطع ترويج فرزند سالاري به نفع والدين و كودك نخواهد بود.
11-تک فرزندی و فشارهای روحی: تک فرزندها نمی توانند ناامیدی ها و فشارهای روحی را تحمل کنند. چنانچه توهینی به آنها شود، بی آن که قصد و غرضی در کار باشد این توهین را رفتاری عمدی و به پشتوانه نیتی خاص تفسیر می کنند. چنانچه از مسئله ای رنجیده خاطر شوند این حالت را تا مدت های مدید در درون خود زنده نگاه می دارند. آنها فقط به برقراری روابطی علاقه مندند که دربرگیرنده منافع آنان باشد و احساساتشان را نیز جریحه دار نکند. آنها ممکن است ناراحتی های خود را برای دیگران بیان نکنند و فردی درون گرا شوند.ممکن است تبحر لازم را نداشته باشند تا بتوانند دعواهای خود را با دیگران به گونه ای مدیریت کنند که در نهایت هر دو طرف راضی شوند.این نوع احساسات ناپخته معمولاً با تجربه هایی که فرد در زندگی خود کسب می کند، درمان می شود؛ فردی که تنها فرزند خانواده اش بود می گوید: سال ها طول کشید تا دریافتم رفتار والدینم با من مناسب نبوده است. آنها به شدت از من حمایت کردند. تمام خواسته هایم را تأمین می کردند. به همین دلیل نتوانستم میزان تحملم را در دست نیافتن به خواسته هایم تقویت کنم. اکنون دریافته ام که ناراحت و ناامید شدن بخشی از مشکلات دوران رشد کودک است و کودک نیاز دارد چنین احساساتی را تجربه کند. اگرچه کودکان تک فرزند اجتماعی تر از دیگر کودکان به نظر می رسند و اعتماد به نفس بیشتری در برقراری ارتباط با بزرگسالان دارند، اما به دلیل احساسات ناپخته خود ممکن است از همبازی های خود خجالت بکشند و ترجیح دهند با کودکان بزرگتر از خود دوست شوند.

12- تک فرزندی و بلوغ روحی و روانی:بلوغ روحی و روانی، پدیده ای کاملاً ارثی نیست بلکه اکتسابی است.این بلوغ مواردی همچون شناخت خود، میزان واقع بینی و انتخاب مؤثر را شامل می شود و به راحتی به دست نمی آید، بلکه به تجربه هایی سخت و طاقت فرسا نیاز دارد. کودکی که تک فرزند خانواده است کمتر با مشکلات مواجه می شود و در معرض تجربه کردن شکست، ناکامی، رانده شدن و… قرار نمی گیرد و شرایطی را که لازمه بلوغ روحی، روانی است، تجربه نمی کند. اگر والدین، مراقبتی افراطی از تک فرزند خود به عمل آورند و او را به فردی ضعیف و کم تحمل تبدیل کنند، فرزندشان از دیگران نیز انتظار خواهد داشت با او چنین رفتاری داشته باشند که این موضوع ناتوانی او را شدت خواهد بخشید. اگر والدین اجازه ندهند فرزندشان با احساسات سخت و ناراحت کننده رو به رو شوند یا امکان آشکار کردن این نوع احساسات را برای او فراهم نکنند، تحمل وی را برابر این نوع احساسات ضعیف خواهند کرد.تمایل والدین به حمایت از تنها فرزندشان، مانع از آن می شود که فرزندشان عواقب اشتباهات خود را بیازماید و مسئولیت عمل خود را بپذیرد. آنها هیچ گاه در مقام انتقاد از فرزندشان بر نمی آیند، با او مخالفت نمی کنند و همواره تسلیم خواسته های او می شوند تا از این طریق مانع ناراحت شدن او شوند. این والدین می گویند: فرزندمان هم مثل ما دوست ندارد ناراحت شود؛ بنابراین با هم معامله می کنیم تا هیچ یک از ما آزار نبیند.حمایت بیش از حد این والدین، فرزند را با روحیه حساس و ضعیف تربیت می کند.هرچه حمایت آنها از تنها فرزندشان بیشتر شود، قدرت و تحمل وی در رویارویی با مشکلات کاهش می یابد و از این رو بسیار شکننده و آسیب پذیر می شوند. در چنین روابط حساس و پر اضطرابی است که تک فرزند از آزمودن احساساتی که در روابط بین خواهر و برادر شکل می گیرد، محروم می ماند: مسابقه برای چیرگی یافتن بر دیگران، رقابت با خواهر یا برادر در جلب رضایت والدین، مسخره کردن دیگران برای تحقیر آنها، توهین به دیگران برای اثبات برتری خود، درگیری برای کسب حق تقدم و بهره مندی بیشتر از مزایا، درددل کردن با خواهر یا برادر، مشاجره درباره اختلاف و تبعیضی که بین او و خواهر یا برادرش وجود دارد، درگیری با خواهر یا برادر برای تسکین فشارهای روحی، دفاع از منافع شخصی در ارتباط با دیگران. در خانواده های تک فرزند، والدین و فرزندان هر دو احساس می کنند نیاز شدیدی به یکدیگر دارند. پس ناگزیر به مراعات یکدیگر هستند، ولی خانواده های چند فرزندی چنین نیستند، دعواهای مکرر، جریحه دار شدن احساسات و عصبانیت در خانواده های چند فرزندی رایج است و کودکان معمولاً برای کنترل این احساسات راهی مناسب می یابند و بار دیگر با هم بازی می کنند.
13- تک فرزند و آمال و آرزو های والدین:يكي از روش هاي تربيتي غلط، اعمال فشار براي پيروي از الگوهاي افراطي رفتاري مورد توجه والدين و خارج از ظرفيت و توانايي كودك است. براي نمونه برخي از والدين، فرزند خود را مجبور به ادامه تحصيل در رشته اي مي كنند كه دستيابي به آن از آمال دست نيافتني او در زندگي بوده و اين در حالي است كه فرزند هيچ تمايلي به تحصيل در آن رشته ندارد. در خانواده هايي با چند فرزند، هر يك از فرزندان فرصت برآورده كردن يكي از آرزوهاي والدين را دارند، در صورتي كه در خانه هاي تك فرزند تمام آمال و آرزوهاي والدين و حتي پدربزرگ و مادربزرگ بايد در يك كودك تجلي پيدا كرده و اين مسئله تبعات و آسيب هاي رواني متعددي را به دنبال خواهد داشت.
14- تک فرزندان ، آسیب پذیرتر از سایر کودکان: بروز ناهنجاری های رفتاری در تک فرزندان بسیار قابل توجه است. گرایش به انزوا، افسردگی، ضعف در برقراری ارتباط با همسالان، توجه بیش از حد به بازی های رایانه ای و انفرادی، ترس یا تنفر از حضور در گروه های اجتماعی از جمله خصوصیات تک فرزندهاست.کودکانی که تک اولاد خانواه هستند اغلب خجالتی و غیر اجتماعی بار می آیند و چنان وابسته به مادرشان بزرگ می شوند که حتی نمی توانند برای لحظاتی از مادر جدا شده و در کانون و گروه های دوستانه ارتباط گیری موفقی داشته باشند و این امر آنها را در دوره نوجوانی مستعد افسردگی و انزوا طلبی بیشتر می کند. گاهی دیده شده است که کودکی در پارک ، گوشه ای ایستاده است و گویی انتظار می کشد تا بچه ها از اطراف اسباب بازی مورد نظر وی دور شده تا او وارد محیط بازی شود! این گونه بچه ها اکثر تک فرزند بوده و مفاهیمی مانند مشارکت، پیروزی ، شکست و حتی دوستی و قهر را تجربه نکرده اند.به نظر می رسد آنها اعتماد به نفس لازم برای دوست یابی ندارند و در بازی های کودکانه همیشه مدعی و صاحب رای هستند . بازتاب اینگونه رفتاری کودکانه در نظر مادر و پدر آن کودک بوی ازحسادت دارد؛ در حالیکه چنین نیست و کودک آنها فقط در کسب مهارت های اجتماعی ضعیف است. زندگی در کنار برادر یا خواهر روحیه جامعه گرایانه کودک را تقویت می کند و مدیریت در روابط اجتماعی را به وی می آموزد. هم دلی و هم سویی با افراد خانواده، عشق ورزی و سهولت در برقراری ارتباط با افراد هم سن در جامعه ومدرسه را اصلی ترین ویژگی های فرزندان خانواده های دارای بیش از یک فرزند می داند.
15- تک فرزندان با دنیای کودکی زود خداحافظی می کنند:دوران کودکی که دوران سرخوشی و صدافت و تجربه بسیاری از احساسات لطیف فارغ از مشکلات و دغدغه های بزرگسالی است؛ برای تک فرزند خانواده به سرعت پایان می پذیرد.کودکی که تک فرزند خانواده است؛ در حالی که در خانه اعتماد به نفس و جایگاه تسخیر ناپذیری دارد؛ اما در انجام بیشتر امور خود حتی گاهی کارهای شخصی، وابستگی شدید به اطرافیان پیدا کرده و این وابستگی آنها را از پرورش خلاقیت دور می کند.کودکانی که در خانواده‌های تک فرزند رشد می‌کنند، به علت بهره‌مندی از تجربه ارتباط مداوم با افراد بالغ و تقلید از آن‌ها، بلوغ زودرس داشته، اما در زمینه‌های علمی و تحصیلی در مقایسه با هم‌سالان خود، پیشرفت بهتری دارند.
16- رفاه زدگی ثمره تلخ تک فرزندی:کودکان تک فرزند اگر چه از امکانات رفاهی زیادی برخوردار هستند، در واقع چه از لحاظ مادی و چه از لحاظ عاطفی غنی محسوب می شوند. اما برخی از آنها با توجه به اینکه انتظاراتشان بی حد و حصر براورده شده؛ هیچ گاه از آن چه دارند برای مدت طولانی احساس رضایت ندارند! و دچار رفاه زدگی می شوند، این خصیصه شاید امری متقابل باشد! مادر و پدری که تمام سعی و تلاش خود را در جهت تربیت و رفاه تک فرزند خود کرده اند تمامی آرزوه و انتظارات خود را از او مطالبه می کنند تا جایی که شاید آن انتظارات از عهده کودک یا نوجوان بر نیاید یا اینکه آرزو و خواسته آنها آرزو ها و خواسته های او نباشد از این رو سرخورده و نگران خواهد بود.
17- تک فرزندی و کاهش رشد اجتماعی: روابط اجتماعی در خانواده‌های کم جمعیت نسبت به سایر خانواده‌ها کمتر است. برخی از زوج‌ها به دلایل متعدد از جمله مسایل اقتصادی و مشکلات آینده از داشتن فرزند دوم منصرف می‌شوند،‌ و تک فرزندی را ترجیح می‌دهند و از چند فرزندی فاصله می‌گیرند زیرا رسیدگی به امور یک فرزند و هم‌چنین مراقبت و تربیت از یک فرزند ساده‌تر است.تک فرزندان از امکانات، مزایا و شرایط بهتری نسبت به هم سالان خود برخور دارند، فرصت‌ها و موقعیت‌ها همواره به راحتی در اختیار تک فرزندان قرار می‌گیرد به همین دلیل این افراد به راحتی نمی‌توانند در موقعیت‌های رقابتی خوب عمل کنند و از توانایی کمتری در این زمینه برخوردارند.اولین روابط اجتماعی از خانواده شکل می‌گیرد، میزان روابط اجتماعی در خانواده‌های تک فرزند کمتر است و در خانواده کم جمعیت تعداد و نوع روابطی که شکل می‌گیرد با یک خانواده پر جمعیت متفاوت است. به دلیل اینکه در محیط خانواده کم جمعیت فرآیند رقابت حتی با دیگر فرزندان ایجاد نمی‌شود، تک فرزندان در برخورد با محیط بیرونی و در رقابت با هم سالان خود تحمل ناملایمات و مشکلات را ندارند.تلاش والدین برای برطرف کردن تمام خواسته‌های فرزند در واقع آن‌ها را در مقابل وقایع پیش رو ناتوان و کم حوصله می‌کنند و از کمیت و کیفیت روابط اجتماعی فرزندان با سایر افراد کاسته می‌شود.مهم‌ترین پیامد تک فرزند بودنآسیب رسیدن به رشد اجتماعی فرد است. میزان کم تعامل و روابط اجتماعی در خانواده‌های کم جمعیت موجب افت رشد اجتماعی تک فرزندان می‌شود.
18- حمایت و کنترل بیش از حد، فرزند را ناتوان می‌کند:هر چه میزان حمایت والدین از فرزند بیشتر باشد، تحمل و قدرت کودک در برخورد با مشکلات کاهش می‌یابد و این کودکان اغلب در برخورد با مشکلات آسیب پذیرترند. اگر چه تک فرزندی مزایا و امکانات قابل توجهی برای کودک نسبت به هم سالان خود فراهم می‌کند، اما والدین باید در نظر داشته باشند حمایت و کنترل بیش از حد فرزند را ناتوان می‌کند و در آینده با مشکلات بیشتری مواجه می‌شود.
19- تک فرزندان انسان هایی متوقع و کم تحمل بار می آیند:بسیاری از تک فرزندها نمی توانند نا امیدی ها و فشارهای روانی را تحمل کنند. چنانچه توهینی به آنها شود، بی آنکه قصد و غرضی در کار باشد، این توهین را رفتاری عمدی و به پشتوانه نیتی خاص تفسیر می کنند. چنانچه از مساله ای رنجیده خاطر شوند، این حالت را تا مدت های مدید در درون خود زنده نگاه می دارند. آنها فقط به برقراری روابطی علاقه مندند که دربرگیرنده منافع آنان باشد و احساسات شان را نیز جریحه دار نکند. آنها ممکن است ناراحتی های خود را برای دیگران بیان نکنند و فردی درون گرا شوند.
20- کودک تک‌فرزند؛ وابسته، آسیب‌پذیر و شکننده بار خواهد آمد:چیزی که در جامعه امروز ما باب شده تعداد فرزند کم و یا بهتر است بگویم تک‌فرزندی است، والدین تصور می‌کنند اگر یک فرزند داشته باشند می‌توانند در کنار رسیدگی بهتر به آن خود نیز زمان و فضای بیشتری در اختیار داشته باشند. این طرز تفکر تا حدود زیادی درست نیست.چرا که سرویس‌ها و توجهات بیش از حدی که به کودک می‌شود، موجب می‌گردد کودک وابسته، آسیب‌پذیر و شکننده بار بیاید و در نتیجه از بسیاری از روابط اجتماعی محروم گردد. گرچه پدر و مادر می‌توانند با دقت در تربیت کودک خود تا حدودی این مسئله را کاهش دهند، اما به طور کامل امکان نخواهد داشت. طبق پژوهشی که در خصوص والدین تک‌فرزند صورت گرفته است مشخص شده تلاش والدین برای کودک‌شان نه تنها کاهش نیافته و فرصت بیشتری برای خود نیافته‌اند، بلکه دو برابر شده‌است، چرا که آنها فرزند دیگری ندارند که وقت‌شان را صرف او کنند در نتیجه تمام وقت‌شان صرف تنها فرزندشان می‌شود.
در واقع طبق تحقیقات صورت گرفته خانواده‌هایی که دارای دو فرزند هستند، آن هم فرزندان دختر، نسبت به خانواده‌های تک‌فرزند، شادی بیشتری را تجربه می‌کنند.

هشدار آیت‌الله مکارم درباره خطر کاهش جمعیت:
تک فرزندی بلایی برای خانواده‌ها است، روانشناسان بیان می‌کنند ، هرچه خانواده‌ها درای تک فرزندی باشند، فرزند خشن و پر توقع بار می‌آید، ودر آینده نیز در جامعه سرکش و خشن و مضر برای آن جامعه است.وضع جمعیت رو به خطر می‌رود و این رویه هرساله کم شده به طوری که زیر دو دهم رسیده که یک خطر بزرگ است.از منابع معتبر آمار گرفتم که بیان می‌کنند؛ وضع جمعیت رو به خطر می‌رود و این رویه هرساله کم شده به طوری که زیر دو دهم رسیده که یک خطر بزرگ است.اگر همین طور جلو برود، جمعیت به سرعت کاهش پیدا کرده و نصف جمعیت سن بالایی داشته و هزینه‌های سنگین و مشکلی برای جامعه خواهد داشت و نیروی‌های جوان تولید کننده خیلی کم خواهد شد.برای این که از این وضع نجات پیدا کنیم باید افزایش فرزند داشته باشیم به گونه ای که هر خانواده ای حداقل باید سه فرزند داشته باشد.نباید فرزندآوری را شوخی گرفت، زمانی را باید به یاد آورد که جمعیت نوزده میلیون شود، متاسفانه این آسیب بر اثر تبلیغات سوء و سیاست آمریکایی، اروپایی و اسرائیلی مبنی بر عدم رشد کشورهای جهان سومی بوده است.غربی‌ها با تبلیغات خود رایگان، زنان و مردان را عقیم کرده به طوری که الان چند میلیون زن و مرد،عقیم مصنوعی در جامعه وجود دارد. متاسفانه فریب غربی‌ها را خوردیم،من علناً عرض می‌کنم طبیبی که مخفیانه این کار را انجام می‌دهد، جنایت کرده و باید تحت تعقیب قرار گیرد.باید عواملی را که جامعه را به این جا کشانده مورد بررسی قرار گیرد و عوامل تشویقی را نیز در نظر گرفته شود.همیشه درد را بیان می‌کنیم باید ریشه‌های درد و درمان را در نظر گرفته و مورد توجه قرار گیرد الان وظیفه شرعی است.تک فرزندی بلایی برای خانواده‌ها است، روانشناسان بیان می‌کنند ، هرچه خانواده‌ها دارای تک فرزندی باشند، فرزند خشن و پر توقع بار می‌آید، ودر آینده نیز در جامعه سرکش و خشن و مضر برای آن جامعه است.باید فرزندآوری را به عنوان وظیفه شرعی دانست، هرچه قدر فرزندآوری کم شود جامعه پیر می‌شود ، و افراد مسن نیز بازدهی کم ، هزینه زیادی برای جامعه و آفت بزرگ است.مساله فرزند آوری جدی است که باید به مردم برسانند ومردم را با وظیفه شرعی آشنا کرد.یکی از اصحاب نزد امام هادی(علیه السلام) فرزند خود را سرزنش کرد که امام(علیه السلام) در واکنش به عمل این شخص فرمودند:نافرمانی وبد بودن فرزندان مانند کسی است که فرزند خود را از دست داده باشد، که باید در رابطه با ارتباط والدین با فرزندان صحبت شود.در عصر کنونی ارتباط خیلی از والدین با فرزندان بهم خورده و ارتباط خوبی با هم ندارند.تفاوت فرهنگی بین پدر و مادر و فرزندان موجب شده که همدیگر را خوب درک نکنند، این در حالی است که اگر همدیگررا تحمل کنند، مشکلات حل خواهد شد.مطلق نگری از طرف والدین و فرزندان موجب اختلاف آنها می‌شود، قرآن کریم در خصوص احترام پدر و مادر سنگ تمام گذاشته است.بعد از عبودیت و پرستش خدا نیکی به پدر مادر مورد تاکید قرآن است.در برابر پدر مادر تواضع و کوچکی از خود نشان دادن باید در راس کارهای فرزندان باشد ، حتی پدر و مادرانی که از دنیا رفته باید مورد توجه فرزندان قرار گیرند.انسان نباید فراموش کند، روزی خود پدر یا مادر خواهد شد، همان انتظاری که از فرزندان دارند، باید با پدر و مادر خود داشته باشند و این را نیز بدانند کسانی که با پدران خود سخت گیری کنند گرفتار بد رفتاری فرزندان خود می‌شوند.والدین در امر ازدواج فرزندان نباید سخت گیری کنند، نمی شود انتظار معدل بیست را از یک شخص داشت،باید با مدارا و گرفتن قدر مشترکات بتوانند به راحتی زندگی کنند.امیدواریم کسانی که تبلیغ می‌روند این مسایل را برای خانواده‌ها مطرح کنند.
نتيجه:
ازمنظر روانشناسی کدام یک مناسب‌تر است؟
گرچه در مباحث جمعیت شناختی غالبا به آسیب‌هایی اشاره می‌شود که از ترکیب فقر و پرجمعیت بودن خانواده‌ها نشأت می‌گیرد، اما در این بین به آسیبهای اخلاقیو تربیتی که متوجه خانواده‌های کم‌جمعیت به ویژه تک‌فرزند است و هم‌چنین به منافع و فوایدی که در خانواده‌های پرجمعیت وجود دارد، دقت نمی‌شود.
البته ترکیب رفاه و تک‌فرزندی هم خود مقوله‌ای است که می‌تواند باعث بروز مشکلات فراوانی شود. این مشکلات هم در مطالعات خانواده قابل توجه‌اند و هم در مطالعات اجتماعی که در این گزارش مجال پرداختن به تمام ابعاد آن نیست.
در کنار والدینی که معتقد به تعداد فرزندان کم هستند، تعدادی از والدین هم نگرانند که در صورت تک‌فرزند داشتن، فرزندشان از مزایایی در زندگی محروم شوند.
در سال ۲۰۰۴/۱۳۸۳ مطالعه‌ای بر روی کودکان حدود ۵ ساله انجام و اعلام شد کودکانی که خواهر یا برادر ندارند در مقایسه با کودکان هم سن و سال خود که تک‌فرزند نیستند مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی ضعیف‌تری دارند و این موجب شد نگرانی‌ها افزایش یابد. البته در مطالعه جدیدی که به تازگی صورت گرفته مشخص شده‌است که این تفاوت با بزرگتر شدن کودکان تا حدودی برطرف می‌شود، اما هم‌چنان اثرش به طور کم‌رنگ باقی است.
در حقیقت محققین این پدیده را چنین توجیح می‌کنند که آموختن مهارت‌های اجتماعی مانند مسیری است که داشتن خواهر و برادر حرکت در این مسیر را سریع‌تر و آسان‌تر می‌سازد و برای ادامه مسیر،‌ ارتباط با همسالان برای کودکان بسیار ضروری است، تا بتوانند مهارت‌های اجتماعی لازم را بیاموزند.
در هر حال این امر قابل انکار نیست که تک‌فرزندی بر رفتار والدین و همین‌طور کودکان تاثیر فراوانی دارد، همان‌طور که خود ما نیز در اطراف‌مان گاهی شاهد این امر هستیم که کودکان در خانواده‌های تک‌فرزند در طیفی از خواسته‌های بی‌پایان خود رشد می‌کنند و این در حالی است که همه یا اکثر خواسته‌هایشان هم اجابت می‌‌شود!
شاید شما هم شاهد این مسئله بوده‌اید که در اکثر موارد مفاهیم اخلاقی مثل قناعت، ایثار، گذشت برای دیگری، تلاش برای استقلال شخصیت به گونه‌ای مسئولانه در این کودکان تجربه نمی‌شود و این امر خود جای تأمل دارد، چرا که فرزندان ما پدران و مادران فردای این سرزمین هستند و باید خود نیز پرورش دهنده کودکان آینده باشند.
در واقع انتخاب تعداد فرزندان از سوی خانواده‌ها باید بر اساس سه اصل آزادی، آگاهی و مسئولیت باشد و والدین با توافق و در نظر گرفتن تمامی جوانب دست به انتخاب بزنند.
با تمام این تفاسیر از نظر پزشکی زمان باروری زن ۱۸ تا ۳۵ سال است و این در حالی است که در جامعه ما تعداد کمی از دختران در سن ۱۸ سالگی تن به ازدواج می‌دهند و میانگین سن ازدواج ۲۲ سال است. هم‌چنین فاصله سنی مناسب بین کودکان نیز باید ۳ تا ۵ سال باشد، در نتیجه زمان برای فرزندآوری نیز کمتر می‌شود.
در حال حاضر به دلیل اشتغال مادران میزان فرزند آوری کاهش پیدا کرده‌است و این مسئله را می‌توان امری جدی قلمداد کرد، گرچه این امر دارای معایب و فوایدی هم هست، اما کم اثر کردن معایب آن کار آسانی نیست؛ گرچه به طور قطع در روانشناسی مطرح نشده که چه تعداد فرزند مناسب است.

 شیخ بهایی از افتخارات عالم اسلام است ودر ابعاد مختلف علمی،فقهی،حدیثی،ادبی و… جزءشایسته ترین وبرجسته ترین دانشمندان عالم اسلام وتشیع محسوب می شود .بهاءالدین محمدبن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی متولد 18اسفند925خورشیدی در بعلبک ومتوفای 8شهریور1000در اصفهان ،دانشمند نامدار قرن 10و11هجری است که در دانش های فلسفه،منطق،هیئت وریاضیات تبحر داشت ؛در حدود 95 کتاب ورساله از او درسیاست،حدیث،اخلاق،نجوم ،عرفان ، فقه،مهندسی وهنر برجای مانده است .به پاس خدمات وی به علم ستاره شناسی ،یونسکو سال 2009را به نام او سال نجوم وشیخ بهایی نام گذاری کرد شیخ بهایی به تایید وتصدیق اکثر محققان ومستشرقان ،نادر روزگار ویکی از مردان یگانه دانش وادب ایران بود که پرورش یافته فرهنگ آن عصر این مرز وبوم واز بهترین نمایندگان معارف ایران در قرن 10و11بوده است .

شاگردان شیخ بهایی :
1:ملا محمد تقی بن مقصود علی مجلسی معروف به مجلسی اول
2 : صدر الدین محمد بن ابراهیم معروف به ملا صدرا
3:ملا محمد باقر بن محمد مؤمن خراسانی سبزواری معروف به محقق سبزواری
4:ملا محمد محسن فیض کاشانی
5:ملا خلیل قزوینی
6:ملا صالح مازندرانی و…
آثار وتألیفات شیخ بهایی :
شیخ بهایی یکی از پربرکت ترین علمای جهان اسلام از نظر تالیف وتنوع بوده است ؛ برخی تعداد تألیفات وی را با توجه به رساله ها وحواشی وتعلیقه ها 200جلد دانسته اند . از برجسته ترین آثار چاپ شده او می توان از این موارد نام برد:
1:مشرق الشمسین واکسیر السعادتین که ارائه ی فقه استدلالی شیعه بر مبنای قرآن وحدیث است .
2: حبل المتین فی احکام احکام الدین :در باب فقه است که تا پایان صلاة نوشته است ودر آن به شرح وتفسیر بیش از یک هزار حدیث فقهی پرداخته شده است .
3: الاثنی عشریه :در پنج باب طهارت ،صلاة،زکات ،خمس ،صوم وحج است ؛شیخ بهایی در این اثربدیع ،مسائل فقهی هر باب را به قسمتی ابتکاری بر عدد 12تطبیق کرده وخود او نیز بر آن شرح نگاشته است .
4:زبدة الاصول :کتابی است که تا مدت ها کتاب درسی حوزه های علمی شیعه بود ودارای بیش از 40شرح وحاشیه ونظم است .
5:مفتاح الفلاح :در اعمال واذکار شبانه روز به همراه تفسیر سوره حمد است ،گفته می شود این اثر کم نظیر مورد توجه وتأیید امامان معصوم (علیهم السلام)قرار گرفته است.
6: الفوائد الصمدیه :از آثار گرانبهای شیخ بهایی به زبان عربی است .نخستین گام ورود به معارف شکوهمند اسلامی ،آشنایی کامل به زبان قرآن است .این آشنایی برای طالبان آن با فراگیری دو علم صرف ونحو آغاز می شود؛ فوائد الصمدیه رامرحوم شیخ به برادر کوچکش عبد الصمد دیکته کرده وسپس در اختیار اهل فضل قرار داده است .شیخ با نگارش کتاب صمدیه نزدیک به پنج قرن است نام خود را در قالب اصلی ترین کتاب های دینی ،در راستای آشنایی با علوم اسلامی یعنی جامع المقدمات حفظ کرده است .این اثر با حجمی بسیار کم حاوی یک دوره کامل نحو است که در کمال ایجاز واختصار ودر کمال فصاحت وبلاغت بوده وبه یقین می توان گفت که در عبارات آن اعجازی به کار رفته وبه گفته خودش در آن در وگوهر گران بهایی به کار رفته که جزء اهل فن وادب کسی به حقیقت آن پی نخواهد برد. (حکمت نامه ،فصل نامه علمی –اطلاع رسانی حوزه علمیه همدان ،شماره 4،ص 22-24)

روز ۲۵ ذیقعده همزمان با دحوالارض (گسترش یافتن زمین است.) در روایتی از امام رضا ولادت حضرت عیسی و ابراهیم در این روز واقع شده است.

دحوالارض："دحو” بر “محو” به معنای گسترش است بعضی نیز آن را به معنای تکان دادن چیزی از محل اصلیش تفسیر کرده اند و چون این دو معنی لازم و ملزوم یکدیگر می باشند به یک ریشه بر می گردند. منظور از دحوالارض این است که در آغاز تمام سطح زمین را آبهای حاصل از باران های سیلابی نخستین فراگرفته بود این آبها تدریجا در گودال های زمین جای گرفتند و خشکی ها از زیر آب سر برآوردند و روز به روز گسترده تر شدند.(آیت ا… ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه،چاپ نهم، ۱۳۷۰، ج۲۶، ص۱۰۰-۱۰۱)

از طرف دیگر زمین در آغاز به صورت پستی ها و بلندی ها یا شیب های تند و غیرقابل زندگی بود، باران های سیلابی مدام باریدند، ارتفاعات زمین را شستند و دره ها گستردند و تدریجا زمین های مسطح و قابل استفاده برای زندگی انسان و کشت و زرع به وجود آمد مجموع این گسترده شدن ها به “دحوالارض” تعبیر می شود. (محمد حسین طباطبایی، المیزان، قم جامعه مدرسین،ج۲۰، ص۱۹۰و ۲۹۷)

در روایات فراوانی بر فضیلت روزه دحوالارض تأکید شده است که به یک نمونه از آنها اشاره می شود：

امام رضا (علیه السلام) فرمودند：روزه بگیرید من امروز روزه دار هستم.

عرض کردم：فدایت شوم امروز چه روزی است ؟!

فرمودند：روزی است که در آن رحمت خداوند فراگیر شده است ، زمین گسترش یافته است، کعبه نصب شده است و حضرت آدم به زمین فرود آمده است. (علی بن طاووس الحسینی،الاقبال، چاپ قدیم،ص۵۲۵ و ۱۳۱۴)

آداب و اعمال دحوالارض：۱- وزه داشتن که ثواب هفتاد سال عبادت را دارد. ۲- احیا و شب بیداری بیست و پنجم که برابر با عبادت یک سال است. ۳- ذکر و دعا خواندن. ۴- غسل به نیت روز دحوالارض. ۵- دو رکعت نماز. ۶- دعا خواندن. ۷- زیارت حضرت امام رضا که بسیار مورد سفارش قرار گرفته است. (مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی)